QUELLA FALDETTA À FARFALLE...

Marie Luce Calligari hè prufessora di lettere muderne dapoi u 1994 è hà insegnatu in u secondariu è u superiore.

Cursofona da sempre, marita u so amore di a literatura à quellu, assulutu, di a lingua corsa, in a so vita persunale, prufeziunale è creativa.

Zitella digià, scrivia versi in corsu è u gustu di a scrittura puetica ùn hè mai smaritu. L'interessu pè a cultura l'hà incitata à ripiglià studii universitarii è à travaglià nant'à u simbulisimu animale in Corsica in l'arte è a literatura.

Ottene un DEA in LCC in u 1999. Vene à a scrittura in prosa, sempre in corsu, cù a perdita di u babbu è a brama di fà rinasce a voce cara chì li avia trasmessu a lingua è a visione di u mondu ch'ella porta.

Indiata in u sviluppu di l'insignamentu bislingu, prupone attività diverse à i so elevi, da a scrittura à l'attelli di teatru.

In u 2019, cù Tigru, una nuvella trà racontu di zitellina è contu fantasticu, vince u premiu Musanostra in lingua corsa.

Marianne Laliman

 

Eccu u so primu scrittu in prosa Quella faldetta à farfalle

QUELLA FALDETTA À FARFALLE

Dopu meziornu. L'ora di a penciulata. Tuttu si pianta, tuttu si tace. Trema l’aria. Dormenu i maiò. À i zitelli, ancu per ùn avè sonnu, li tocca à stassi in casa. Zitti è bassi.
S'era à vene l'epica di a legge fatta da i zitelli. Manc'un Ipad tandu! da sgaladissi, o viutassi u cerbellu, in silenziu. 
Sicura, leghje si pudia. Leghje li piacia assai, à sta zitelluccia di nove anni.
Ma in casa, i libri eranu pochi. Una manata sola. Letti è riletti.  
Più chè scarse eranu e volte induv'ellu s'andava in cità, da pudelli cumprà. Ci vulia ad aspittà l"occazione"! Vale à dì chì, qualcunu ch’avia a vittura, vi purtessi.
Festa tandu! Ma, ghjunti quallà, era omu à corri corri, sottumessi à quelli chì v'avianu ubligatu. 
Eppo’, cumprà i libri? Per chì fà? I libri di scola sicura ch’ellu ci vulia à cumpralli! Santissimi è sacrati quelli! 
Nanzu stassine di manghjà, chè ghjunghje in scola senza u libru! ma l'altri? à chì ghjuvavanu, tutte ste storie? Ùn eranu mancu vere, ùn eranu! Soldi ci n'era pocu... Ci vulia à cuntà. 
- I libri i comprerai quand'è t'averai un bellu impiegu! Per quessa, travaglia à a scola! Trumbittava a mamma.
Astuta è pinserosa, a zitelluccia stava à sente. D'altronde, in scola, ùn la li facia nimu. 
Era ella, a più forte! Puru in la corte mirà, ella a si facia valè! ùn cridite ch'ella fussi una mollacchera!  S'elli a circavanu più chè più, avia drittu à difende si. 
Avertita l'avia, a mamma, quandu, à l'età di cinque anni, cuminciò a scola:
-S'elli ti cercanu, batti! Tù, mena forte, mena! è, in corpu! chì cusì ùn si lascia tracce.

Ùn avia avutu tantu ad aspittà per mette in pratica i cunsiglii di a so mamma.
Pochi ghjorni dopu, mentre a ricriaziò, dui grandi li purtonu un zitellu di i so tempi, chì pare ch’ellu ne fussi innamuratu cecu è a vulissi basgià. A zitella disse innò. 
Tandu, azzizzatu da i grandi, u zitellucciu, forte di i so cinqu'anni, pruvò à inguantà la. Allora a zitella minò. Di tutte e so forze. In fondu à u corpu. Cum'ella a l’avia incaricata a mamma. U poveru zitellucciu, falò seccu, seccu. 
Si vultuliava pienghjendu in lu pulvericciu. I grandi fighjavanu sturduliti. Intilata da i pienti, affaccò a maestra. Palisonu i grandi, quella si fece una scaccanata è sciappittò e mani.
Era compia a ricreaziò.

Dapoi quellu ghjornu, a zitella ùn ebbe più bisognu di minà à nimu.
"Una vechjuccia sta zitella!"
Certi a tenianu, altri a temianu, tutti a rispettavanu.
Chì tandu, i vechji si rispettavanu.
Superbia è sfacciata saria ancu stata di natura, ma l'avianu imparatu... à tenesi! à tuppassilla!!
Spessu, era difficiule à tuppassilla...tandu, li venia a pena in corpu.Tanta pena in corpu ch’ella avia sta zitella! Sopratuttu in scola. Tante stonde à sturcinassi! a manu nant’a u stomacu, cun tamanta paura di fassi liticà da a maestra, perch’ellu li venia u pientu, da l'angoscia, è da a pena.
Angoscia d'ùn sapè fà, paura di fà male, d'ùn esse più... a prima! Angoscia di liccà e mazzittate dinò! Chì quelle poi, minimu nunda, falavanu scutrate!
Minimu bocchipenzulu, e vi prumittianu, è s'è vo baddachjavate, vi falavanu.
Ùn era solu a mazzittata chì vi sentia. Ancu s'ella bastava à avelle liccate una volta perch'ella vi sentissi nunda chè à pinsacci, à quella tala di pullone bastardu tagliatu à luna, chì v'infiarava e mani.
À dilla franca, ciò chì vi dava u più fastidiu, era d'arrizzassi, d'andà davanti à u scagnu di a maestra, di parà e mani, davanti à tutti, di tenesi di quellu riflessu di rinculà le, ch’osinnò doppianu i colpi, è d'accettà senza chjirlà e vostre mazzittate.
Tamant' umiliazione! Vi staffilavanu mane, core è anima, quelle mazzette!
Una volta, a mazzetta truncò.
L'amparò u babbu di a zitella, è li ne fece subitu un'antra à a maestra! A zitella a li purtò. Fiera ancu, chì cusì, in una certa manera, li paria chì u so babbu fussi appena in scola cun ella.
Tandu, i primi di ghjungnu, nanzu Sant'Antone, si lampava u ghjallu! O chì piacè! Tamantu sullevu!!
Compia a scola, stanciata a pena in corpu.
In stu dopu meziornu signalatu, era capulatu ghjungnu, mese predilettu di quella zitelluccia. Lugliu era bell'avanzatu, eramu in core di Sulleoni. Puru à persiane chjose, si sbuffulava.
Laziu di dorme ùn n'avia a zitella. Lampò un'ochjata à i quattru libri, letti centu volte è s'arrizzò. Fighjò à traversu e ghjelusie. Appinzendu l’ochji vidia sin’à in fondu di u paese. Un marosulu d’aria in bullore, li piattava u chjassu. Quellu chjassu ch'andava per i Vignali.
I Vignali! chjosu magnificu! Un castagnu miraculosu adumbrava un’aghja. S’è u tribbiu s’era firmatu solu per decoru, à mezu chjerchju trunava u balcone. Alzatu di frescu, dopu e sighere, à rombu di strazii è d’aiuta dinù.
In stu locu di fole, c'era ancu una capana naturale. Sott'à fighe è lamaghjoni, era sempre bughju è ci facia u frescu, puru d'istatina.
Malgradu l'interdettu, a zitella decise d'esce per falassine per i Vignali, à scopre aria.

In fondu à u paese, stava a « diaspora ». Di lugliu ùn ne mancava manc'unu. Da Beaulieu, Cannes, Grasse, sin'... à  Monaco! Eranu tutti scalati. Soca sarà statu ancu più caldu culà?
Quessi sì ch'eranu sgiò! Parentelli, si facianu chjamà « tonton « è « tata » da a zitella, ma davanu à capì ch'elli eranu d'un altru mondu. Elli poi, ùn eranu di stu mondu di ghjalline, porci, cani è sumeri! iss’animali ch'elli ùn pudianu nè pate, nè sente d’altronde.
Ancu puru s'elli scimianu per l'ove fresche è u salame! sopratuttu di rigalu. Chì li si rigalava, poi, à sti sgiò!
Sperendu forse, ch'una volta techji, s'arricordessinu di a filetta.

Prima di ghjunghje à a scansa di i Vignali, ci vulia à passà davanti à a torra di quelli di Monaco. Una torra tamanta, tutta scialbata d'arancinu, inc'una bellissima è maestosa finestra geminata è scarpillanata. Forse rubbata à qualchì cappella di u Medievu.
A zitella si timicava sempre à passà davanti custì d'estate . Ùn vidite chì ci vulia à salutà. Solu chì ste vechjacce infiucchittate, vizzose, prufumate è pantuminose, chì fighjavanu i soi cun superbia, li garbavanu pocu. È i basgi bavacciulosi di i so mariti, quelli "messieu" pinzuti, scalati da a Côte d'Azur, ùn vi ne contu nunda!
A st'ora, periculu ùn ci n’era, tutti durmianu. A zitella s'avviò. 
I so capelli sciolti, longhi ricciulati, si ne falava saltichjendu, pensendu ch'ella si ne vulia vulà, cum'è isse farfalle culurite suminate nantu a longa faldetta chì li battia i talorchi. Francata a torra, passò davanti à l'anticu pagliaghju, mutatu in "garage" da i munecaschi. Eccu la sbuccata nant’à u famosu chjassu.
Tandu, s'intese chjamà, si vultò. Si ne falò u so fiatu: Monsieur Michel!
Esciutu da u pagliaghju, vulia ch'ella venissi, chì l'avia da mustrà un libru "sur les papillons". Vechju, issu monsieur Michel. A settantina?  Forse, appena più giovanu chè u babbone, quellu chì l'avia allevata, ma vechju. Dunque di cunfidenza. Ci volse di sicuru à fà mottu, à suppurtà nantu a so bucella, u sisu è u frisgià di e mustacciacce bavacciulose, nanzu di stughjassi, à l'appiattu.
Eppo, ci volse à entre in pagliaghju, appress'à quellu libru. 
Culà, in fondu in un bughjicottu, li insignò un baullu maiò, di quelli ghjunti da e culunie, è li disse – cu’un francese stagliatu, è quellu accentu limicosu - di circà u libru nantu à e farfalle.
Aprì u baullu, a zitella, è u vechju si pusò appossu à ella.
Pisatu u cuperchju di quellu cascione, un prufume di cedru l’empiì i nari è si maravigliò. Tanti libri! Ci n'era di tutti i culori! I so ochji si calonu nant'à unu, rossu à focu è inoratu: un veru ghjuvellu! Leghjì : "Le Tour du Monde en 80 jours".
Fece per aprelu. Tandu sentì quella vociaccia erghita à l'accentu udiatu: " Tu les trouves dis donc ces papillons!?"
Ùn ne sapia mancu più chì mondu ella di i papillons... era in un altru mondu. 
Unu di i so mondi prediletti, quellu di i libri.
Mondi, sta zitella n'avia trè. U veru, quellu di a casa è di a scola. Più, quelli di a machja è di i libri.
Dui altri mondi chi l'aiutavanu à suppurtà u primu.
Si misurava per dumandà s'ella pudia piglià in prestu u Jules Verne, quand'ella s'intese inguantà per e cosce. Stupore! U vechju l'avia calata nantu à e so dinochje, è d’un bracciu l'accinghjia. Cun l'altru sentia ch'ellu scumbattia. Tuttu s'imbulicava in lu cerbellu di a zitella. Ella cusì avvezza à ammaestrà mille pensamenti à tempu, li paria d'esse assaltata da millioni d'idee strane chì li tarulavanu u cerbellu. Ma, chì li stalvava? 
Si truvava à pusà, nantu e dinochje d'un vechju, nunda di male. Avia passatu a so prima zitellina nantu e dinochje di u so babbone, infine poi!
Iè ma custì! l'affari eranu altri...eranu brutti quessi l'affari... l'affari li parianu, cum'ellu si dice... in francese! 
Cumu scioglie si ne?
U mondu s'era firmatu. È ci vulia à esce da stu mondu. Ella chì,cun u so cerbellu cumplicatu, a li facia spessu à cambià di mondu quant’ella li paria, sta volta ùn la ci facia. Quessa a situazione, puru cun l'imaginazione sfrenata ch'era a soia, ùn l'averia mai pussuta imaginà...Sarà nurmale? Si puderà fà quessa à una zitella? Forse in lu mondu d'issa Côte d'Azur, ghjè a minima di e cose ...è ella ùn la sà mancu! Forse, à ella, a paisanona, si sò scurdati d'amparallila
Sfacciata è viulente, hè, ella. A li dice abbastanza a mamma. N'hà liccatu poche cimicate per quessa! Ùn averia micca pretenzione di vultassi da un vechju nò!? À di le volte!! D’un vechju monsieur in più! Di monsieur Michel!
Quellu chì scumbatte daretu à e so posatoghje...

U bracciu mancu di u vechju hè sott'à u so bavellu, a manu manca, nantu a so spalla dritta, da mantenela ferma. Mentre chì a manu dritta corre nantu e so cosce. Aiò, aiò...quessa poi ùn esiste? Ùn s’hè mai vista! E so cosce poi, ùn l'hà mai tocche nimu. In più bella, sente issa manaccia chì si ne piglia à a so natura.
Tandu a zitella s'arricorda di a so mamma. Di coda d'ochju, vede l'arilogiu di u vechjacciu. Quattr'ore menu dece. Lampa: "Il est presque quatre heures, ma mère m'attend pour le goûter!" È mena, a zitella. Mena di tutta a so forza di paisana avvezza à travaglià. Un carciu pè daretu prima. Cum'è e mule! Hà cappiatu u vechju, hè caparzata a carrega, ecculu in terra. Tandu mena torna a zitella. In fondu di u corpu, u più forte ch'ella pò. Eppo scappa. Scappa à vita persa.
Cumu ci sarà ghjunta in casa? Ùn la sà. S'era scioltu lu mondu. Più nunda ùn esistia. Era esciuta da u so corpu, manc'ùn s'era vista passà per sta teppa di u Pighjolu, sin'à a so casa.
Ùn s'hè trova chè signuzzendu, à core rottu, in pettu à a mamma. Quella, insischita, li dumandò: Chì t'hè stalvatu a mio figliola?
Ella ùn pudia risponde da i signozzi. Assuffucata da u pientu. Li paria chì u so capu si vulissi apre, per liberà a pena chì li battia e funtanelle. Ci vulia à liberà liberallu poi, issu cerbellacciu, ch'ùn ghjunghjia più a truvà e parolle da palisà ciò chì l'era stalvatu. A mamma a scuzzulava : Dimmi a mio figliola!  Dimmi! 
Mez’à dui signozzi escionu puru duie parolle : "Monsieur Michel…"
- Cumu Monsieur Michel? disse a mamma, Hè mortu?
- Fussi la puru ! lampò a zitella.
Tandu a mamma capì.
Si sgaggiò da a so figliola. A pigliò per e spalli è, ciottandu u so sguardu virdicciu è passiu in quellu listessu di a figliola, sussurrò: 
- Dimmi a mio figliola, t'hà imbruttatu o nò?  
- Innò, disse a zitella, l'aghju minatu è sò scappata à tempu.
Ebbe l'aria sullevata a mamma, è, senza avè cappiatu una seconda, nè u sguardu, nè e spalli di a figliola, li fece prumette. Micca ghjurà, prumette. Chì quella mamma era contra à i ghjuramenti. D'altronde avia sempre dettu à a so figliola ch'ùn ci vulià mai à ghjurà. Perchì fà ghjurà a ghjente era una manera di sottumette la à una spezia di "chantage".
Fece prumette à sta zitella di nove anni: - Ùn appia mai à palisà quessa à babbitu, disgraziata! 
Ch'osinnò quellu, sicura sicura, à monsieur Michel, u tomba! 
Dopu, u mandaranu in prigiò, è noi cusì, ci moreremu di fame.
Eppo, ùn la dì mancu à nimu! sinnò a ghjente t'hà da pinsà imbruttata.
Ma, ùn ti ne fà chì, di monsieur Michel, mi ne incaricheghju eiu.
Falgu subitu, subitu à regulalli u so affare.
Acqua in bocca."

Marie-Luce CALLIGARI